1 oktober 2008

Digitale formaten

Waarom zijn er zoveel verschillende digitale muziekformaten? Op zich een hele goede vraag. Het formaat dat is toegepast voor de cd voldeed op zich goed. Een sampling frequentie van 44.1 kHz met een 16 bit diepe dynamiek is al tijden een goed formaat. Voor sommige toepassingen te veel data, zoals voor de MP3 spelers met een geringe hoeveelheid geheugenruimte. Een cd neemt ongeveer 500 tot 700 MB in beslag, dus een gigabyte lijkt dan veel, maar is snel gevuld...

Compressie met een factor 10, wat MP3 wel haalt, levert dus feitelijk 10 keer zoveel ruimte op. Maar dat komt helaas niet zonder in te boeten op de kwaliteit. Er is wel informatie verdwenen. En hoewel dat op een manier gedaan is die niet hoorbaar lijkt, is dit toch niet het geval. Zeker als je dergelijke gecomprimeerde muziekstukken afspeelt op een betere installatie, is wel degelijk hoorbaar wat er weg is. Je mist de akoestische informatie die in het origineel wel aanwezig was. En daarmee verdwijnt ook de holografische afbeelding die een goed systeem met gemak creëert.

Nu is het zo dat ook in het CD formaat beperkingen besloten liggen. Maar met een goede cd-speler is er veel te halen uit dit digitale formaat. Maar het kan absoluut beter. Wanneer je kijkt naar het frequentiespectrum dat een cd kan halen, en de maximale dynamiek, en dan met name de fijnmazigheid daarin, leer je daaruit dat er wat te halen is. Grappig genoeg hebben we daar met het "oude vinyl" helemaal geen moeite mee! Dus, in de bron moet je het zoeken.

Super Audio CD, ofwel SACD en ook Meridian's DVD-Audio waren stappen in de richting van verbetering. Meer bandbreedte, meer bits en daarmee een fijnmaziger dynamiek. Feitelijk zochten we naar een benadering van wat vinyl van zichzelf kan, maar dan zonder de nadelen van vinyl. Het nadeel van de SACD en DVD-Audio was wel dat je er een speciale speler voor nodig hebt om de formaten te kunnen afspelen. Uiteindelijk betreft het ook hier weer een vast medium: een plaatje met daarop de data. Wellicht een van de redenen dat deze formaten nooit echt zijn doorgebroken. Of we interesseren ons niet voor kwaliteit, maar dat lijkt me stug...

Daar ligt een zeer groot voordeel van streaming audio. De spelers die we daarvoor toepassen werken op data die ze van het netwerk, maar ultiem van een hard disk krijgen. De software in de spelers behandelen die data zodanig dat de DA omzetter er wat mee kan: muziek maken. De kracht ligt erin dat tot aan de DA omzetting, de data eigenlijk gewoon data is. Je kunt die data over een computernetwerk transporteren, zonder verliezen. Daar zijn netwerken tenslotte op ontworpen. De enige beperking is of de in het toestel aanwezige software het formaat kan omzetten. En als de software dat vandaag niet kan, dan waarschijnlijk met de update van morgen wel!

Met andere woorden, de spelers die we nu toepassen hebben DA omzetters die 192 kHz bij 24 bits aankunnen. Als de muziek beschikbaar is in dat formaat, kan de speler het lezen en er muziek van maken. Linn en Naim hebben via hun eigen platenlabel al muziek beschikbaar gemaakt in "studiokwaliteit". Gewoon downloaden, opslaan op de netwerkschijf, en spelen maar...